Normal şartlar altında, sağlıklı bir kadının, eğer gebelik yoksa, düzenli sıklıklarla her ay çatlayan bir yumurtayı atması beklenir. Polikistik over, kadının yumurtalıklarında birden fazla yumurta hücresinin gelişmesini ve çatlayamamasını ihtiva eden bir sağlık sorunudur. Poli, çoklu; over, yumurtalık anlamına gelir. Bu durumda oluşan ancak gelişip çatlayamayan yumurtalar bazı hormonal dengesizliklere sebep olabilir.
Sağlıklı bir kadında, oluşan öncü yumurta hücrelerinden bir tanesinin gelişip çatlaması ve adet döngüsü ile vücuttan uzaklaştırılması beklenir. Ancak PCOS (polikistik over sendromu), için bu mümkün değildir. Yumurtalık içerisinde yayılmış birden fazla folikül içerisindeki hücreler kistik bir yapı oluşturur ve gelişip çatlayamazlar.
Polikistik Over Neden Olur
Polikistik over sendorumunun neden olduğu tam olarak bilinmemektedir. Bununlar beraber genetik yatkınlıklar üzerinde durulur. Ailesinde daha önce polikistik over tanısı olan kadınların bu sendroma yakalanma olasılıkları daha yüksektir. Bununla beraber diyabetli ya da obez kişilerde de polikistik over sendromuna yakalanma riski artar.
Kadınlarda yumurta gelişiminde FSH ve LH isimli iki hormon etkilidir. Bu hormonların dengesizliği polikistik overe neden olur. Normal şartlar altında salgılanan LH hormonlarının yumurtalıklarda oluşmuş olan yumurta hücrelerinden bir tanesini seçip geliştirmesi beklenir. Ancak hormonun fazla olmasından LH, diğer yumurta hücrelerine de etki eder ve içlerinden hiçbirisi yeteri kadar gelişip çatlayamaz. Bu duruma polikistik over sendromu denir. Vücuttaki LH hormonunun artışı 2 açıdan polikistik overe neden olur.
- Androjen artışı: Her ne kadar erkeklik hormonu olarak bilinse de kadınlar da az miktarda erkeklik hormonu üretir. Bu hormon vücutta kas yapımında ve kıllanmada kullanılan hormondur. Androjen hormonlarının artışı yumurtlamaya engel olabilir. Bununla beraber sivilcelerde artış, tüylenme ya da erkek tipi saç dökülmesi gibi belirtiler ile kendisini gösterebilir.
- İnsülin Direnci: Androjen seviyelerindeki artış, dolaylı yoldan insülin direncini arttırır. İnsülin direncinin artması, normalde kan şekerini düzenleyen insülin hormonunun görevini yapmasına engel olur. Bu durum ilerlediği zaman diyabete neden olabilir. Ayrıca insülin direncinin artışı tekrardan testosteron seviyelerinde yükselmeye sebebiyet vererek kısır bir döngü başlatabilir. Diğer taraftan, kişinin aşırı kilolu olması ya da kötü beslenme alışkanlıkları insülin direnicine neden olmuş olabilir.
Polikistik Over Belirtileri
Polikistik over, hormonal dengesizlikler ile seyreden bir sağlık problemidir. Belirtiler çoğu kadında aynıdır ve hormonal dengesizliklerin neden olduğu yan etkiler belirgindir. Hormon dengesizliğin tetiklediği bazı durumlar gelişebilir. Kişide tüylenme ya da sivilcelenme gibi kozmetik sorunlar yanında adet düzensizliği gibi görece daha ciddi belirtileri de olabilir. Genel olarak polikistik over belirtileri:
- Adet düzensizliği: Çoğu polikistik over hastasında görülen en tipik belirti adet düzensizliğidir. Adet düzensizliği sonradan gözlemlenebileceği gibi ilk adetten sonra geciken adet döngüleri, düzensizliklerin habercisi olabilir.
- Tüylenme: Polikistik over sendromu olan kadınlarda erkeklik hormonu olan androjen miktarında artışlar görülebilir. Hormon salgılanmasındaki bu artışlar tüylenmeye neden Tüylenmeler boyun altında, göğüs altları ve uçlarında, sırtta; bıyık bölgesinde ve vücudun muhtelif bölgelerinde kendisini gösterebilir. Kıllar sertleşir ve koyulaşır.
- Kilo artışı: İnsülin direncinin başlaması ile birlikte kilo artışı görülebilir. Kilo artışı gündelik yaşama negatif etkileri bir yana, tüylenme, sivilcelenme gibi halihazırda polikistik overli kişileri olumsuz etkileyen başka problemlerin artışına da yardım eder.
- Erkek tipi kellik (Androgenik Alopesi): Androjen seviyelerinin yükselmesi ile birlikte yatkınlıkları olan kişilerde erkek tipi saç dökülmesi gözlemlenebilir. Erkeklik hormonlarının tüylenmeyi arttırdığı doğrudur. Ancak aktif hormonlar bazı durumlarda saç derisine olumsuz etkileri vardır ve bu durum erkek tipi saç dökülmesine neden olur.
- Adetler arası kanamalar
- Cilt lekeleri
Polikistik Over Tedavisi
Polikistik over sendromu bir tür sağlık sorunu olmakla beraber hastalık değildir. Kişide normalde bir ya da iki tane gelişmesi ve çatlaması gereken yumurtanın diğer yumurtalar da gelişmeye çalıştığından çatlayamaması durumudur. Bu nedenle kendine ait komplikasyonları bulunmaz. Ancak yarattığı hormonal dengesizlikler birkaç soruna yol açabilir. Tedaviler hangi sorunun öncelikli olduğu ile ilgilidir ve değişebilir. Genellikle bir tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Oluşabilecek olumsuzlukları önleme yönelik yaşam şekli değişiklikleri yeterli olur.
- Adet düzenleyici tedavi: Polikistik over, adet düzensizliğine yol açabilir. Uzun adet aralıkları olan kadınlarda tedavi için adet düzenleyici ilaçlar tercih edilebilir.
- İnsülin direnci için: Eğer kişide insülin direncinin yol açtığı sorunlar ön planda ise insülin direncinin etkilerini zayıflatmak adına ilaç takviyeleri kullanılabilir. Ancak genellikle kilo verilmesi, bu durumun önüne geçer.
- Egzersiz ve diyet: Polikistik overli kadınlar, tip iki diyabete ve obeziteye daha yatkındırlar. Bununla beraber kilo artışının neden olacağı hormonal dengesizlikler polikistik overin etkilerini arttırabilir. Bu nedenle çoğu hasta için kilo kontrolü sağlanmak istenir. PKOS diyeti ve egzersizler ile birlikte, kişinin ideal kiloya ulaşması ve kilosunun belirli aralıklarda kontrol altında tutulması hedeflenir.
Polikistik over tedavisinin fiyatları tedavinin yapıldığı kliniğe göre ve hastalığın durumuna göre değişmekle beraber ortalama olarak 1.000 TL ile 2.000 TL arasında değişmektedir. Polikistik over sendromu ile ilgili aklınıza takılan soruları altta yer alan yorumlar kısmından bana iletebilirsiniz. Polikistik over sendromu tedavisi için doktorunuz ile irtibata geçebilirsiniz.
Polikistik Over Muayenesi Nasıl Yapılır
Polikistik over sendromu birtakım belirtiler ile karakterize edilir. Bununla beraber yalnızca bu sendromun teşhisinde kullanılan bir test yoktur. Klasik bir polikistik over muayenesi kan testi, fiziksel muayene ve hastanın öyküsünün alınması adımlarını içerir. Kapsamlı bir muayenede uygulanan testler ve gözlemler hastalığın teşhis edilmesi ve tedaviye başlanması açısından önemlidir.
- Hastanın Öyküsünün Alınması: Polikistik over sendromu, nedeni tam olarak bilinemeyen ancak genetik olduğu düşünülen bir sağlık sorunudur. Polikistik over olan kadınların büyük oranda ailelerinde de daha önce bu tanıyı almış kişiler bulunur. Bu nedenle hastanın öyküsünün alınması, tanı koymada yardımcı olur.
- Fiziksel Muayene: Polikistik overli kadınlarda tüylenmeler, cilt renginde değişiklikler, sivilcelenme veya erkek tipi saç dökülmesi gibi sorunlar görülebilir. Muayene esnasına bunların gözlemlenmesi kişide polikistik over sendromu olduğuna işaret edebilir.
- Kan Testi: Polikistik over sendromu hormonel dengesizlikler ile seyreder. Kişiden alınacak kan testi sonucu FSH ve LH gibi hormonların kontrolü tanı koyulmasında büyük ölçüde yardımcı olur.
- Ultrasonografi: Normal şartlar altında, kadının yumurtalarından bir tanesinin gelişip diğerlerinin gelişmediğini gözlemlemek gerekir. Ancak polikistik over sendromunda, ultrason altında bakıldığında, yumurtalık etrafına dizilmiş birden fazla küçük folikül gözlemlenir. Bu muayene esnasında teşhis koyulması için en büyük etkendir.
Sıkça sorulan sorular
Polikistik over kendiliğinden geçer mi
Polikistik over kişinin doğuştan getirdiği bir sağlık problemidir. Dolayısı ile kendiliğinden geçmez. Ancak yumurta sayısının yaşlanma ile birlikte azalmasıyla kişideki etkileri de azalmaya başlar.
Polikistik over adet gecikmesi yapar mı
Polikistik over adet gecikmesine neden olur. Adet gecikmesi polikistik over sendromunun karakteristik bir belirtisidir. Bazı kadınlarda bu gecikme uzun süreler boyunca devam edebilir ve bu denli uzun gecikmelerin tedavi edilmemesi sonucunda rahim duvarı kalınlaşması gibi ciddi sağlık sorunları gözlemlenebilir.
Polikistik over hamile kalmayı engeller mi
Çoğu zaman adet düzensizlikleri ile karakterize olmuş polikistik over hamile kalmayı engelleyebilir. Genellikle ne zaman adet göreceğini bilemeyen kadınlar gebe kalmakta bazı sorunlar yaşayabilir.
Polikistik over erken menopoza sebep olur mu
Polikistik over sendromu ve diğer bazı üreme sistemi problemleri erken menopoza neden olabilir. Bununla beraber, kişinin yaşı arttıkça yumurta sayısı azalacağından polikistik overin yan etkileri de azalacaktır.
Polikistik over kıllanma yapar mı
Çoğu zaman hormonal dengesizlikler ile seyreden polikistik over kıllanma yapar. Erkeklik hormonunun artışı ile birlikte vücutta tüylenme, kilo artışı ya da erkek tipi saç dökülmesi görülebilir.