Kadınlarda yaygın olarak görülen genital mantar enfeksiyonları neden oldukları kaşıntı ve akıntı gibi semptomlar nedeniyle oldukça rahatsız edici olabilir. Her 100 kadından 75’i hayatlarında en az bir defa vajinal mantar enfeksiyonu geçirir ve küçük bir kısmı için bu durum tekrarlayıcı bir hal alabilir. Bu sağlık sorunu basit antifungal ilaçlar ile tedavi edilebilir.
Vajinal Mantar Nedir?
Vajinal mantar vajina ve vulvada kızarıklık, yanma veya akıntı gibi semptomlara neden olan ve genellikle Candida Albicans mantarının neden olduğu vajinal maya enfeksiyonudur. Mantar enfeksiyonu, günlük yaşantıyı oldukça zorlaştırabilir ve tedavi edilmediğinde yayılıp kronik hale gelebilir.
Çoğu zaman vajinal mantar enfeksiyonuna sebep olan organizma Candida mantarıdır. Candida, oldukça yayılmacı bir mantar türüdür. Vajina florasındaki diğer organizmalar öldüğünde veya bağışıklık sistemi baskılandığında Candida mantarı çoğalarak maya enfeksiyonuna neden olur. Ancak nadiren diğer mantar türleri de vajinal mantar enfeksiyonuna neden olabilir.
Çoğu kadın, vajinal mantar enfeksiyonunu cinsel yolla bulaşan hastalıklarla karıştırır. Ancak bu doğru sayılmaz. Candida Albicans, CYBH değildir. Normalde vajina florasında az miktarda bulunması gereken candida mantarı, uygun koşullar oluştuğunda çoğalarak enfeksiyona neden olur.
Kadınların çoğu vajinal mantar enfeksiyonu geçirir. Ancak nadiren, enfeksiyon tekrarlama eğilimi gösterir ve kronik bir sorun haline gelebilir. Kronik vajinal mantar enfeksiyonu, daha zor tedavi edilir ve bir yılda 4 veya daha fazla kez ortaya çıkabilir.
Vajinada Mantar Neden Oluşur?
Maya enfeksiyonu, sıklıkla bağışıklık sisteminin zayıfladığı veya vajinal floranın dengesinin bozulduğu durumlarda oluşur. Ciddi bir hastalık geçirmek, vajinal bölgenin nemli bırakılması; vajinal hijyen ürünleri kullanmak veya aşırı antibiyotik kullanımı, vajinal mantar oluşmasına neden olabilir. Vajinal mantar çoğu zaman candida albicans isimli bir mantar türü nedeniyle oluşur.
Candida mantarı, uygun koşullar oluştuğunda vajina içerisinde çoğalarak diğer yararlı organizmaların yerini alır ve kızarıklık, beyaz akıntı veya yanma gibi semptomlara neden olur ve genital mantar enfeksiyonu oluşur.
Vajinal Floranın Dengesinin Bozulması
Vajina içerisinde birden fazla yararlı ve zararlı organizma barındıran bir floraya sahiptir. Aşırı antibiyotik kullanımı, bazı vajinal hijyen ürünlerinin tercih edilmesi gibi durumlarda, vajina florasındaki yararlı organizmalar ölür. Ölen yararlı organizmalar yerine Candida Albicans mantarı oluşmaya başlar ve böylece vajinal mantar enfeksiyonu gelişir. Gebelik, vajinal hijyen ürünleri, dar kıyafetler veya nem gibi şeyler vajinal floranın bozulmasına neden
Gebelik ve Hormon Artışı
Gebelik, bazı hormonların yükselmesine neden olabilir. Bu olduğunda, vajinal flora dengesiz hale gelir ve mantar veya bakterilerin oranı artabilir. Sonucunda vajinal enfeksiyonlar ve vajinal mantar gelişebilir. Bazı hormon ilaçları, örneğin hormonlu spiraller veya hormon tedavileri, vajinal flora dengesinin bozulmasına ve böylece vajinal mantar oluşmasına neden olabilir.
Yetersiz Hijyen ve Vajinal Hijyen Ürünleri
Vajinal duş veya vajinayı temizlemek için kullanılan herhangi bir ürün, vajinal floranın dengesini bozabilir ve mantar enfeksiyonu gelişmesine sebep olabilir. Vajina kendini temizleyen bir organdır. Bu nedenle dışarıdan herhangi bir temizliğe ihtiyaç duymaz.
Nem
Vajinanın nemli kalması, vajinal mantar oluşumuna neden olabilir. Nemli ortamlar mantar ve bakterilerin üremesi için uygun koşullar sağlar. Aynı zamanda aşırı nemli bir vajina, vajina florasının dengesinin bozulmasına neden olarak vajinal mantar gelişmesine sebep olabilir.
Yanlış Kıyafet Tercihi
Dar pantolonlar, dar ve naylon iç çamaşırları veya vajinanın nemli ve havasız kalmasına neden olabilecek herhangi bir kıyafet, vajinal mantar oluşumuna neden olabilir. Vajina temiz, kuru ve havadar kalmalıdır. Günümüzde sıklıkla tercih edilen dar jeanler ve taytlar vajinal mantara sebep olabilir. Bunun yerine daha bol, pamuklu iç giyim ürünlerini tercih etmek, vajinanın kuru ve hava ile temas edebileceği bir ortam yaratarak vajinal mantar oluşmasına engel olabilir.
Zayıf Bağışıklık Sistemi
Bağışıklık sisteminin zayıflaması mantar enfeksiyonlarına sebep olur. Diyabet gibi, sürekli bağışıklık sistemini baskılayan sistemik bir rahatsızlık veya geçirilmiş ciddi bir hastalık, kişide vajinal mantar oluşmasına neden olabilir. Tekrarlayan mantar enfeksiyonları altında genellikle diyabet gibi sistemik bir hastalık bulunur.
Genital Bölgede Mantar Belirtileri
Özel bölgede mantar kaşıntı, idrara çıkarken yanma, vulvada kızarıklık, şişlik ve peynir kesiği benzeri vajinal akıntı gibi belirtiler gösterebilir. Vajina mantarı, tipik olarak kızarık ve şişlik bir vulva olarak gözükür. Çoğu durumda kaşıntı ve bundan dolayı oluşan rahatsızlık hissi oldukça belirgindir. Vajinal mantarı olan kadınların çoğu kaşıntı hissinin gündelik hayatlarını etkilediğini söyler. Kaşıntı nedeniyle vulvada küçük yaralar oluşabilir.
Bazı kadınlar cinsel birleşme sırasında ağrı veya yanma hissi yaşayabilir. Vajinada mantar varken cinsel ilişkiye girmek, vajinanın tahriş olmasına neden olarak kaşıntı ve tahriş semptomlarını artırabilir. Ek olarak, bazen mantar enfeksiyonu erkeğe bulaşabilir.
Beyaz, peynir kesiği veya süt kesiği gibi görünen kokusuz vajinal akıntı, vajinal mantar enfeksiyonunun belirtisi olabilir. Mantar enfeksiyonu olan kadınların bir kısmında bu duruma rastlanır. Akıntı ile beraber kaşıntı ve kızarıklık da görülebilir. En yaygın vajinal mantar belirtisi yanma hissi ve kızarıklık ile beraber kaşıntıdır. Kaşıntı vulvada veya vajinada olabilir. Bazen kaşıma isteğine karşı koymak oldukça güçleşir ve vulva tahriş olabilir. Bu durum, gündelik hayatta hissedilen rahatsızlığı artırabilir.
Vajinal mantar enfeksiyonu için en sık rastlanan belirtiler şunlardır:
- Kaşıntı (vulva ve vajinada)
- Şişlik
- Kızarıklık
- Süt kesiği tarzında vajinal akıntı
- Cinsel birleşme sırasında yanma, ağrı
- İdrarda yanma
Vajinal Mantar Tedavisi
Vajinal mantar tedavisi için hemen her zaman antifungal (anti-mantar) ilaçlar ve probiyotikler kullanılır. Bu ilaçlar ağızdan alınan tabletler, merhemler veya fitil olabilir. Semptomların şiddetine göre uygulanacak tedavi şiddeti de değişebilir.
Vajinal mantar enfeksiyonlarının tedavisi oldukça kolaydır. Ancak hastaların bir uzmana danışmadan aldıkları ilaçlar ve tedaviyi ertelemeleri, vajinal mantar tedavisini zorlaştırabilir. Bunun için herhangi bir doğal kür veya uzmana danışmadan alınmış ilaçlar kullanılmadan önce bir kadın hastalıkları uzmanı ile irtibata geçilmelidir.
Vajinal mantar enfeksiyonları bazı kadınlarda tekrarlama eğilimi gösterir ve kronik hale gelebilir. Bir yıl içerisinde 4 defadan fazla vajinal mantar enfeksiyonu geçiren kadınlar kronik vajinal mantar enfeksiyonu olarak değerlendirilir. Kronik mantar enfeksiyonunun tedavisi görece daha zordur ve ek tetkik ve uygulamalar içerebilir. Kronik, tekrarlayan vajinal mantar enfeksiyonu için öncelikle fiziki muayene ve gerekliyse bazı kültür testleri istenebilir. Bu, enfeksiyonun durumu hakkında daha fazla bilgi edinilmesini sağlar.
Tekrarlayan vajinal mantar, genellikle ardında kötü hijyen veya diyabet gibi nedenler barındırır. Vajinal floranın bozulmasına neden olabilecek herhangi bir sürekli durum, aynı şekilde tekrarlayan vajinal mantar oluşmasına neden olabilir. Tedavi sürecinde vajinal mantar altında yatan nedenlerin araştırılması ve bunların tedavi edilmesi gerekir. Örneğin kişide insülin direnci ve diyabet gibi bir sağlık sorunu varsa, kontrolsüz kan şekerinin dengede tutulmasına yönelik tedaviler uygulanır.
Genital mantar bazen erkekte de bulunur. Böyle bir durumda kadın ile beraber eşi olan erkeğin de tedaviye dahil edilmesi gerekebilir. Her iki birey de tam olarak genital mantar tedavisi almadan mantar enfeksiyonun tam olarak tedavi edilmesi güçleşebilir.
Vajinada Mantar Oluşmaması İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler
Vajinal mantar çoğu zaman vajinal floranın mikroorganizma dengesinin bozulması nedeniyle gelişir. Birkaç konuya dikkat etmek vajinal mantardan korunmak için faydalı olabilir. Vajinal mantar oluşmaması için vajina florasındaki dengenin bozulmaması gerekir.
Dar ve Sentetik Giyim Ürünlerinden Uzak Durun
Mantarlar, nemli ortamlarda daha hızlı gelişir ve çoğalırlar. Dar ve sentetik giysiler giymek, daha fazla terlemeye; daha fazla neme ve dolayısıyla daha fazla mantara neden olur. Özellikle spor aktiviteleri sırasında giyilen dar taytlar, naylon iç giyim ürünleri, mayolar vb. vajinanın nemli kalmasına ve vajinal mantar oluşmasına neden olabilir. Bunlardan uzak durmak mantar enfeksiyonlarından koruyabilir.
Genital Hijyene Dikkat Edin
Çoğu kadın gerekli olmasa da genital hijyen ürünleri kullanır. Ancak bu ürünler vajinadaki organizma dengesini bozarak Candida Albicansın çoğalmasına neden olabilir. Vajina kendini temizleyebilir. Fazladan kullanılan hijyen ürünleri çoğu zaman gereksizdir.
Candida Albicans vajina içerisinde bulunur. Çoğu zaman bulaşmasına gerek yoktur. Ancak bulaşıcıdır ve dış ortamlardan edinilebilir. Bu nedenle halka açık duş, tuvalet gibi ortamlar veya partnerden vajinal mantar bulaşabilir. Bu konuda biraz daha dikkatli olmak mantar enfeksiyonlarından korunmak için faydalı olabilir.
Beslenme Şeklinizi ve Diyetinizi Düzenleyin
Beslenme alışkanlıklarının mantar enfeksiyonları üzerinde büyük bir etkisi bulunmaz ancak beslenme şekline ve düzenine dikkat etmek, vajinal mantar oluşmasına engel olabilir. Yoğurt, kefir gibi probiyotikleri tüketmek ve karbonhidrat, şeker ve alkolden uzak durmak, vajinal mantar enfeksiyonunu engelleyebilir.
Vajinanın Nemli Kalmadığına Emin Olun
Mantarlar nemli ortamlara bayılırlar. Özellikle sauna, plaj ve havuzlar gibi ortamlarda, ıslak mayo ile oturmamak vajinal mantarın oluşmasına engel olabilir. Vajina gün içerisinde kuru ve temiz kalmalıdır. Bu nedenle tuvalet hijyenine de önem gösterilmelidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Gebelikte Vajinal Mantar Gebeliğe Zarar Verir Mi?
Hamilelik sürecinde vajinal mantar enfeksiyonu gelişmesi beklenen bir durumdur. Gebeliğe herhangi bir zararı bulunmaz. Yalnızca neden olduğu semptomlar süreçte kadının bir miktar daha rahatsız hissetmesine neden olabilir.
Gebelikte Vajinal Mantar Bebeğe Zarar Verir Mi?
Vajinal mantar gebelik sürecinde bebeğe herhangi bir zarar vermez. Yalnızca normal doğum sırasında bebeğe pamukçuk bulaşması riski bulunur. Bu nedenle vajinal mantar enfeksiyonu olan kadınlarda çoğunlukla sezeryan doğum tercih edilir.
Vajinal Mantarı Tetikleyen Yiyecekler Nelerdir?
Mantarlar karbonhidrat ve özellikle şeker ile beslenirler. Yoğun karbonhidrat içeren beslenme düzenleri, şekerli gıdaların tüketilmesi ve aşırı alkol tüketimi, vajinal mantarı tetikleyebilir; vajinal mantar enfeksiyonu gelişmesine neden olabilir.
Vajinal Mantar İlaçsız Geçer Mi?
Vajinal mantar her 100 kadından 75’inde rastlanan yaygın bir durumdur ve kendiliğinden, ilaçsız geçebilir. Ancak bu her zaman gerçekleşmez. Enfeksiyonun tamamen geçmesi için kısa süreli ilaç tedavisi gerekli olabilir.
Vajinada Mantar Varken Cinsel İlişkiye Girilir Mi?
Vajinada mantar varken cinsel ilişkiye girmek, mantar enfeksiyonun sebep olduğu kaşıntı, şişlik ve kızarıklık gibi semptomların daha şiddetli hale gelmesine; enfeksiyonun bulaşmasına ve tedavinin zorlaşmasına neden olabilir.
Vajinal Mantar Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Vajinal mantar tedavi edilmediğinde kaşıntı semptomuna bağlı olarak bölgede tahriş oluşabilir. Bu durum enfeksiyonun yayılmasına neden olabilir. Bazen, tedavi edilmeyen vajinal mantar enfeksiyonun kalıcı hale gelmesine neden olabilir.
Vajinal Mantar Kaşıntısına Ne İyi Gelir?
Vajinal mantar kaşıntısı oldukça rahatsız edici olabilir. Kaşıntı semptomunun tedavi edilmesi için genellikle topikal uygulamalar, yani deriye uygulanan kremler kullanılır. Herhangi bir doğal yöntem denenmeden önce mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.