Gebelik zehirlenmesi, son derece ciddi sonuçlar doğurabilecek bir rahatsızlıktır. Çoğu anne ve babanın korkulu rüyası olan bu durum kontrol altında tutulması ve gerekli tedavilerin yapılması ile atlatılabilir. Neden olduğu ciddi komplikasyon ve bulgular nedeniyle son derece dikkat edilmesi gereken gebelik sürecini oldukça zorlaştırabilir. Ancak doktor takibi ve tedaviler ile birlikte olumsuz sonuçları önlenebilmektedir.
Preeklampsi Nedir
Normal şartlarda sağlıklı bir gebelik süreci için, diğer unsurların yanında annenin kan basıncı kontrol altında tutulmalıdır. Preeklampsi ya da hamilelik zehirlenmesi yüksek kan basıncı (hipertansiyon) ve idrarda protein kaçağı (proteinüri) ile karakterize edilen, hamileliğe bağlı hipertansif bozukluktur. Anne ve bebek ölümlerinin nedenlerinden biridir. Hedef organ hasarı söz konusu olduğundan görme kaybı- baş ağrısı, daha az beslenen ve oksijen alan bebek gibi farklı alanlarda belirti gösterir. Preeklampsi tanısı konulması için annenin kan basıncı değeri 140/90’dan yüksek olmalı ve kanda protein kaçağı izlenmelidir.
Halk arasında bebek zehirlenmesi olarak da bilinen preeklampsi, genellikle daha önce hipertansif bozukluğu olmayan hamile kadınlarda gebeliğin 20. haftası görülür. Ortaya çıkması ve belirti göstermesi için fetüsün belirli bir süre gelişmesi gerekir. Tedavi edilmediği takdirde bebek ve anne için ölüme kadar varabilecek sonuçlar doğurabilir. Bunun yanında organ hasarı ve gelişim bozuklukları görülebilir. Preeklampsi nadiren de olsa doğum sonrası gelişebilir.
Gebelik Zehirlenmesi Neden Olur
Gebelik süreci sperm hücrelerinin yumurtayı döllemesi ile başlar. Daha sonra embriyo rahme yerleşerek burada gelişir. Gebelik zehirlenmesinin nedeni tam olarak bilinemez. Ancak, gebelik zehirlenmesi ya da preeklampsinin, plasenta gelişiminde ortaya çıkan bir çeşit aksaklık nedeniyle geliştiği düşünülmektedir. Başka bir değişle, preeklampsinin nedeni anormal gelişen plasentadır.
Gebeliğin erken safhalarında embriyoya bağlı olarak plasenta gelişir. Bu süreçte embriyodan kaynaklanan bir durum ya da plasentada bulunan damarlar ile ilgili bir anormallik olması preeklampsiye neden olur.
- Embriyo etrafında bulunan “trofoplast” hücreler plasentayı geçip spiral arterlere ulaşırlar.
- Spiral arterler plasentaya kan ve oksijen taşır.
- Spiral arterlerin gelişmesi ile ilgili bir aksaklık olduğunda plasenta yeterli kan ve oksijeni alamaz.
- Plasenta yeterli oksijeni alamadığında bazı maddeler salgılar ve bu maddeler kan damarlarına hücresel bazda hasar verir. Böylece diğer semptomlar ile birlikte preeklampsi ortaya çıkar.
Preeklampsi bebeğin anneyi zehirlemesi olarak görülebilir. Bunun nedeni, plasentanın, damarların gelişmemesi sonucunda tepki olarak bazı maddeler üretmesi ve buna bağlı olarak gebelik zehirlenmesi denilen durumun ortaya çıkmasıdır. Böylece yeterli oksijen ve kan alamayan plasenta, gebelik zehirlenmesine neden olur.
Hamilelik Zehirlenmesi Belirtileri
Preeklampsi genellikle proteinüri ve yüksek kan basıncı belirtileri ile karakterize edilir. Ancak, organ hasarı ve ölüme yol açabilecek bazı komplikasyonları da beraberinde getirebilir. Genellikle rutin doğum kontrolünde tespit edilir ve şiddetli olması haricinde fark edilmeyebilir.
Düşük zehirlenmesi olarak bilinen hamilelik zehirlenmesinin belirtileri şunlardır:
- Yüksek tansiyon
- Kanda protein kaçağı (proteinüri)
- Mide bulantısı
- Geçici körlük ya da ışığa hassasiyet gibi görme bozuklukları,
- Baş ağrısı
- Pıhtılaşma
- Karaciğer enzimlerinde yükselme
- Üst karında ağrı
- Nefes darlığı
- Hamilelik ödeminden farklı ani gelişen şişlikler
Anne Karnında Bebeğin Öldüğü Nasıl Anlaşılır
Sağlıklı bir gebelik sürecinde bebek hareketleri belirli bir dönemden sonra hissedilebilir olmalıdır. Anne karnındaki bebeğin öldüğü durumlarda bebek hareketlerinde azalma olacaktır. Normal bir anne adayının 20.hafta sonrası, gün içerisinde (gece hariç) yaklaşık 10 defa ya da 4 saatten kısa aralıklar ile bebek hareketlerinin hissedilmesi gerekir. Bu değerler dışındaki hareket sayıları ve sıklığı anne karnındaki bebeğin öldüğünün habercisi olabilir.
Diğer taraftan 20. hafta öncesi anne karnında bebeğin ölmesi durumunda kahverengi kanamalar görülebilir. Ancak bu kanamalar başka bir neden de ortaya çıkmış olabilir. Kadın doğum doktoru kontrolüne gitmek kanama nedenini gösterecektir.
Anne karnındaki bebek ölümünün belirtisi, gebelik belirtilerin azalması olabilir. Ölümden sonra gebeliğin neden olduğu hassasiyet, mide bulantısı ya da yorgunluk gibi belirtiler hızla azalacaktır. Böyle bir durum ile karşılaşılması durumunda bir hekime danışılmalıdır.
Gebelik Zehirlenmesi Tedavisi
Gebelik zehirlenmesi bebek ve anne ölümü gibi oldukça ciddi komplikasyonlara neden olabilecek bir rahatsızlıktır. Genellikle bunun ne zaman olacağı tahmin edilemediği için uygun şartlar sağlandığında acilen tedavi edilmesi gerekir. Tedavisi için birkaç seçenek bulunur.
Preeklampsi ya da gebelik zehirlenmesi tedavisindeki ilk seçenek, plasentanın anne vücudundan ayrılması yani doğumdur. Preeklampsiye neden olan şey tam olarak bilinemese de plasenta olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle hastalığın şiddetine göre normalden erken doğum tercih edilebilir. Eğer gebeliğin 37. haftasına ulaşıldıysa, şartlara bakılmaksızın bebek doğurulmalıdır. 37. hafta öncesinde ise yalnızca şiddetli preeklampsi vakalarında doğum yapılır.
Hastalığın tedavisinde kullanılan diğer bir metod uygun dozda aspirin kullanımıdır. Hamileliğin belirli bir döneminden sonra uygun dozda ve doktor tarafından önerilmesi halinde kullanılacak aspirin preeklampsi gelişmesini yavaşlatabilir ve belirtileri hafifletebilir.
Risk grubunda olan anne adaylarının, yaşam rutinlerinde birkaç değişiklik yapması gerekebilir. Bu gibi durumlarda hekim, en doğru bilgiyi verecektir.
Sıkça Sorulan Sorular
Gebelik Zehirlenmesi Ultrasonda Belli Olur Mu?
Gebelik zehirlenmesi tanısı kanda kaçak protein testi, ve tansiyon ölçümü ile birlikte organ hasarının izlenmesi ile yapılır. Gebelik zehirlenmesi ultrasonda görünmez. Ancak bebeğin anne karnında ölen bebeğin tespiti veya rutin doğum kontrolleri için kullanılabilir.
Gebelik Zehirlenmesinde Bebek Hareket Eder Mi?
Gebelik zehirlenmesi anne ve bebekler için ölümcül olabilir. Bebeğin hareketlerinde yavaşlama görülebilir. Hareketlerin aniden kesilmesi, yavaşlaması, kanama ya da hamilelik belirtilerinin yok olması durumunda acilen bir doktora görünülmelidir.
Gebelik Zehirlenmesi Kaçıncı Haftada Olur?
Gebelik zehirlenmesi genellikle hamileliğin 20. haftasından sonra görülür. Bununla birlikte 20. haftadan önce ve hatta nadiren de olsa doğum sonrası dahi görülebilir. Gebeliğin son haftalarında görülen gestasyonel tansiyon ile karıştırılmamalıdır.
Doğum Sonrası Preeklampsi Olur Mu?
Doğum sonrası preeklampsi, çoğu kez gebelik zehirlenmesi nöbetleri ile karıştırılır. Preeklampsi (postpartum eklampsi ve preeklampsi) doğum sonrası dönemde de görülebilir.
Gebelik Zehirlenmesi Sonrası Doğum Olur Mu?
Gebelik zehirlenmesi sonrası doğum yapmak gerekir. Normal doğum veya sezeryan hastanın durumuan ve hastalığın şiddetine göre düşünülebilir.Gebelik zehirlenmesine neden olan şey plasentanın gelişim anormalliğidir. Bu nedenle doğum ile birlikte plasenta dışarı atıldığında bulgular kısa süre içerisinde kaybolur. Diğer taraftan daha önce preeklampsi geçiren bir anne adayı sonraki gebelik için risk grubundadır.
Gebelik Zehirlenmesinde Ölüm Riski Var Mı?
Gebelik zehirlenmesi, diğer organ hasarlarına neden olması ile ölüme yol açabilir. Organ hasarı söz konusu olduğunda çoğu kez böbrek yetmezliği, karaciğer ile ilgili sorunlar ya da beyin kanaması gibi ölümcül olan bazı komplikasyonlara neden olabilir.
Boş Gebelikte Zehirlenme Olur Mu?
Boş gebelik plasenta gelişimi ile birlikte embriyonun yokluğunu ihtiva eden bir gebelik çeşidi, düşük çeşididir. Gebelik zehirlenmesi ise plasentanın anormal gelişim ile ilgilidir. Boş gebelikte zehirlenme genellikle olmaz. Çünkü ilk 3 ayda belli olur ve gebelik sonlandırılır.